De Nijhúzumer Tsjerke

Geschiedenis.
De kerk van Nijhuizum is gebouwd in 1721, uit en bovenop de restanten van een ouder gebouw. Vermoedelijk was dit een in romaanse stijl opgetrokken kerk. Deze (katholieke) kerk was gewijd aan St. Nicolaas. In 1580 namen de ‘gereformeerden’ de kerk in gebruik, en vanaf 1610 viel de kerk onder de hervormde gemeente van Gaastmeer/Nijhuizum.
Dit dreigde te veranderen in de tijd van de Bataafse Republiek (1795-1801). De Staatsregeling van 1795 bevatte namelijk een bepaling over de overdracht van kerkgebouwen, die met name betrekking had op teruggave van voormalige katholieke kerken. In de praktijk wisten de ‘gereformeerden’ zich echter vaak met succes hiertegen te verzetten. Dit gebeurde ook in Nijhuizum, zoals blijkt uit een document uit 1798.*
In de kerktoren hangt een klok met een diameter van 60 cm en een gewicht van 150 kilo. In de bovenrand staat: Cyprianus Craus Enchuce A° 1729 Me Fecit, op de onderrand is vermeld de naam van K. Duco Gerrolt Martens, Grytman over Wymbritseradeel heer van Camminghaburgi.
Het eenvoudige interieur bevat een preekstoel, een koorhek en kerkbanken. In de plavuizen vloer liggen bij de ingang twee grafstenen, uit 1779 en 1799, van resp. ene Antje Sytses en ene Jantje (?) Jans, die beide ‘huisvrouw’ van Sytse Hessels waren geweest. In het hierboven genoemde document uit 1798 wordt deze Sytse Hessels vermeld als ‘Dorp-Regter van den Dorpe Nieuwhuisum’.
Omdat er in de Nijhuizumer kerk geen verwarming en geen verlichting was, kerkten de gereformeerden gewoonlijk in Gaastmeer. In de zomermaanden kwamen de mensen uit Gaastmeer met hun dominee – laatstelijk ds. J. Bruinsma – over het water naar Nijhuizum voor de dienst. De dominee werd  vergezeld door een aantal muzikanten, omdat er geen orgel in de kerk was. Vooral de jeugdige deelnemers aan de zomerkampen in Gaastmeer bewaren hieraan goede herinneringen. In 1971 werd de kerkelijke band met Gaastmeer beëindigd.

Activiteiten
Vier keer per jaar, in de zomer, worden er oecumenische diensten georganiseerd door de Nijhuizumer gemeenschap in samenwerking met de pastores van Workum en omgeving. Muziekverenigingen zorgen voor de muzikale begeleiding. Daarnaast wordt de kerk incidenteel gebruikt voor andere activiteiten zoals bezinningbijeenkomsten, concerten en huwelijken. Voor dit soort uiteraard kleinschalige activiteiten kan de kerk worden gehuurd tegen een redelijke vergoeding.

Eigendom en beheer
De kerk is in eigendom van en wordt beheerd door de Stichting De Nijhúzumer Tsjerke. Deze stichting is in 1976 opgericht door Dr. J. Couperus, J.F. de Jong en R. van Wieren. Dank zij een legaat van de gebroeders Osinga (Parrega) en steun van de Couperus Stichting kan worden voorzien in het onderhoud van de kerk en het kerkhof. Het bestuur van de Stichting De Nijhúzumer Tsjerke bestaat nu uit O.E. Tellegen-Couperus (voorzitter), U.J. de Jong (secretaris) en T. Buys (penningmeester).  

Informatie
Voor informatie over het gebruik van de kerk kan men contact opnemen met de penningmeester, dhr. Buys, Aldewei 34 8711BT Workum. 

*In het kerkje bevindt zich een kopie van dit document, dat voorheen bewaard werd in het archief van de gemeente Wymbritseradeel te IJlst. De tekst luidt als volgt:

Ik, ondergeschrevene, lid van de
Roomse gemeente wonagtig te
Nieuwhuisum verklare bij desen
uit Liefde Afstand te doen van de
gerevormeerde Kerk ter gemelde
Dorpe. Laten deselven geheel over
aan de gerevoormeerde Leden
aldaar. Ter bevestiging deses heb ik
dese eijgenhandig met mijne
gewone vertekeninge bekragtigt
sulks ter presentie van de
Dorp-Regter aldaar als getuige.
     Actum Nieuwhuisum
Den    Augustus 1798.
     
Dit is  x  Tipke Sirps
Eigen gesette hantmerk

in mijn presentie
Sytse Hessels Dorp-Regter
van den Dorpe Nieuwhuisum

NB In de transscriptie en in alle daarop gebaseerde informatie op internet staat abusievelijk het jaartal 1789 in plaats van het correcte 1798.